Hoeveel geluid maakt een windmolen?
Windmolens produceren donkergroene elektriciteit en dat is natuurlijk een heel groot voordeel. Maar zoals u wellicht weet, maken windmolens ook geluid. Vooral omwonenden van nieuwe windmolens hebben daar vragen over. Daarom leggen we in dit artikel uit hoe het zit met het geluid van windmolens.
Welk geluid maakt een windmolen?
Het meeste geluid van een windmolen wordt veroorzaakt door de luchtstroming om de draaiende wieken. Dit geluid wordt vaak als een zoevend of zwiepend geluid ervaren. Het geluid is niet constant en hangt af van de windsnelheid. Hoe harder het waait, hoe harder de wieken draaien en hoe harder het geluid wordt (tot een bepaald maximum). De afgelopen jaren is er veel geïnvesteerd in de ontwikkeling van stillere windmolens en deze ontwikkelingen gaan nog steeds door.
De hinder en geluidsnormen
Het is niet te voorkomen dat een windmolen geluid maakt, maar er zijn strenge geluidsnormen door de Nederlandse overheid ingesteld die moeten voorkomen dat veel omwonenden last hebben van het geluid. Deze normen zijn gebaseerd op grondig onderzoek, net zoals onderzoek naar geluidsnormen van snelwegen, spoorlijnen en bedrijventerreinen. Er is onderzocht bij welk geluidsniveau mensen hinder hebben van het geluid van een windmolen. In het kleine Nederland waar veel tegelijk gebeurt, moet er altijd een afweging worden gemaakt: we willen omwonenden beschermen tegen mogelijke hinder, maar we hebben ook wegen, spoorlijnen én windmolens nodig.
Het geluid van een windmolen is niet constant
Uit het onderzoek blijkt dat omwonenden het geluid van een windmolen sneller hinderlijk vinden dan bijvoorbeeld het geluid van een snelweg. Dat heeft er onder andere mee te maken dat het geluid van een snelweg constant is, terwijl het geluid van een windmolen kan wisselen. Daarom zijn er strenge geluidsnormen vastgelegd. Het uitgangspunt voor deze norm is dat een klein deel van de omwonenden (minder dan 10%) binnenshuis hinder mag ervaren van het geluid van een windmolen. Op basis van het onderzoek kon worden bepaald bij welke hoeveelheid geluid dat is en zo zijn de normen bepaald.
Dat zorgt ervoor dat een windmolen minder geluid mag maken dan bijvoorbeeld een snelweg bij een woning in de buurt. Een belangrijke opmerking hierbij is dat bij het bepalen van de hinder en geluidsnormen er vanuit is gegaan dat woningen de maximale hoeveelheid geluid krijgen die is toegestaan. In die situatie moeten de regels ervoor zorgen dat minder dan tien procent van de omwonenden binnenshuis hinder ervaart. In de praktijk staat het overgrote deel van de woningen op (veel) grotere afstand van de windmolen, krijgt dus veel minder geluid op de gevel en dan zijn er veel minder mensen die hinder kunnen ervaren. Ook wordt er in de regels geen rekening mee gehouden dat in de praktijk bijvoorbeeld een drukke weg in de buurt regelmatig de windmolens overstemt, omdat die weg (veel) meer geluid mag maken dan de windmolen.
Wat zijn deze normen?
Het geluid van een windmolen wordt gemeten in decibel (dB), daarnaast worden de afkortingen Lden en Lnight gebruikt. In deze afkortingen staat de L voor level (geluidsniveau). Met ‘den’ wordt day-evening-night bedoeld, dus het geluidsniveau over de dag, avond en nacht. Met Lnight wordt het De nachtelijke geluidsniveau berekend.
De hoeveelheid geluid gemiddeld over één jaar
De eerste norm voor het geluid is 47 dB Lden. Dit is de hoeveelheid geluid die gemiddeld over een jaar buiten op de gevel van 'geluidsgevoelige objecten' mag ontstaan. Geluidsgevoelige objecten zijn bijvoorbeeld woningen, scholen, ziekenhuizen, verpleeghuizen, verzorgingshuizen, psychiatrische inrichtingen en kinderdagverblijven. Daarbij wordt vaak de volgende vraag gesteld: betekent de geluidsnorm van een jaargemiddelde 47 Lden dat het geluid van een windmolen bij een woning ook boven de 47 decibel kan komen als het op andere momenten onder de 47 decibel is? Dat is in de praktijk niet zo.
Deze Lden is een theoretisch getal dat door zogenaamde straffactoren hoger ligt dan de werkelijke gemiddelde geluidbelasting. Het geluid dat een windmolen in de avond en nacht maakt, telt in de berekeningen die we vooraf moeten uitvoeren zwaarder mee. Bij het geluid in de avond wordt 5 decibel opgeteld en bij het geluid in de nacht zelfs 10 decibel. Daarnaast is een windmolen continu in bedrijf. Daar waar het wellicht in theorie mogelijk is om aan het gemiddelde te voldoen met een kortstondige hoge piekbelasting en een lange tijd heel weinig geluid, zal dat in de praktijk door de aard van een windmolen niet gebeuren. Daardoor is het maximale geluid dat op de gevel van een woning kan ontstaan lager dan 47 decibel.
De hoeveelheid geluid per nacht per jaar
Ook de tweede geluidsnorm voor windmolens speelt daarin een belangrijke rol: 41 decibel Lnight. Die norm schrijft voor dat een windmolen op de gevel van een geluidsgevoelig object in de nacht per jaar niet meer dan gemiddeld 41 decibel mag veroorzaken. Deze norm voor de nacht is altijd maatgevend, zoals het wordt genoemd. Dat betekent dat windmolens daar sowieso aan moeten voldoen. Windmolens produceren ’s nachts ongeveer hetzelfde geluid als overdag. De ervaring in de praktijk is dat het maximale geluid dat windmolens kunnen maken bij een woning ongeveer 3 tot 5 decibel hoger ligt dan het gemiddelde dat ’s nachts is toegestaan. Dus dat is incidenteel maximaal 44 tot 46 decibel. Dat betekent dat een windmolen eigenlijk altijd onder die 47 decibel zal blijven, ondanks het woord ‘gemiddeld’ dat bij de geluidsnorm van 47 dB Lden wordt gebruikt.
In de geluidsnormen wordt ook rekening gehouden met laagfrequent geluid. Als wordt voldaan aan de geluidsnormen, biedt dat voldoende bescherming tegen dit type geluid. Bovendien produceren windmolens slechts in beperkte mate laagfrequent geluid. De vele voertuigen op een snelweg bijvoorbeeld produceren aanzienlijk meer laagfrequent geluid.
Meer of hogere windmolens betekent niet meer geluid
De regels omtrent het geluid van een windmolen die hierboven zijn benoemd gelden altijd. Het aantal windmolens of de hoogte daarvan maakt niet uit. Meer of hogere windmolens mogen niet meer geluid veroorzaken bij geluidsgevoelige objecten. Overigens is de trend dat de moderne, grote windmolens stiller zijn dan de oudere, kleinere windmolens.
Het geluidsonderzoek
Als een ontwikkelaar een windmolen wil plaatsen, is de ontwikkelaar bij wet verplicht een geluidsonderzoek te laten doen. Daarmee moeten we aantonen dat de windmolens aan de geluidsnormen voldoen. Er wordt dan met veel factoren rekening gehouden. Zo draagt geluid verder over water. Als er rondom de plek van de windmolens veel water ligt, blijkt uit het geluidsonderzoek dan ook vaak dat de plek waar net aan de geluidsnorm wordt voldaan verder weg ligt. Het onderzoek levert altijd een plattegrond op waarop de grens van 47 dB Lden en 41 dB Lnight staat aangegeven. Hieronder ziet u een voorbeeld van een geluidscontourenkaart. In deze kaart is de rode stippellijn de geluidsproductie van de ‘worst-case’ windturbine op basis van de wettelijke geluidsnorm 47Lden . De rode lijn is de geluidsproductie van de ‘worst-case’ windturbine met geluidsbeperkende maatregelen. De blauwe lijn is de geluidsproductie van de uiteindelijk gekozen windturbine.
Het zijn vooral de geluidsnormen die bepalen hoever woningen van een windmolen moeten staan. Er is bij wet geen minimale afstand vastgelegd die er moet zijn tussen windmolens en bijvoorbeeld woningen, maar een vuistregel is dat circa 350 tot 400 meter afstand nodig is tussen een windmolen en bijvoorbeeld een woning van derden om aan de geluidsnorm te voldoen.
Waarmee kun je 41 of 47 decibel vergelijken?
Een gespreksniveau is circa 60 decibel, een drukke verkeersweg op 100 meter afstand is 80 decibel en een opstijgend vliegtuig op 200 meter hoogte is 100 decibel. Een vergelijking die veel wordt gebruikt, is dat 41 decibel minder is dan het geluid van een koelkast die aanslaat om te koelen.

Wanneer heb ik last van het geluid van windmolens?
Volledig voorkomen dat mensen last hebben van het geluid van windmolens is niet mogelijk. Uit onderzoek van onder andere het RIVM blijkt dat niet alleen het aantal decibellen bepaalt of mensen last van het geluid hebben. Het is vaak een persoonlijke ervaring. Wie bijvoorbeeld windmolens niet mooi vindt, denkt dat windmolens geen nut hebben of niet goed betrokken is geweest bij een plan voor windmolens, kan de windmolens vervelend vinden en daardoor het geluid sneller als hinderlijk ervaren. Die persoon kan zich eraan ergeren en ervaart dus overlast terwijl iemand die aan hetzelfde geluid wordt blootgesteld nergens last van heeft. Ook speelt mee of iemand financieel voordeel kan hebben van de windmolen.
Wil je nog meer (technische) informatie over het geluid en de geluidsnormen van windmolens? Kijk dan ook op de website van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO).